जोमसोम । मुस्ताङमा ४ हजार २ सय २० जना लाई उत्तरी चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बत प्रवेश गर्ने प्रस्थान अनुमति पत्र (सीमापार) पास वितरण गरिएको छ ।

जिल्ला प्रशासन कार्यालय मुस्ताङ र इलाका प्रशासन कार्यालय लोमान्थाङले नाका खुलेको साढे २ वर्षको अवधिमा उक्त संख्यामा सीमापार पास वितरण गरेका हुन् ।

जिल्ला प्रशासन कार्यालय मुस्ताङका अनुसार चीनको सीमाना जोडिएको उपल्लो मुस्ताङको लोमान्थाङ गाउँपालिकामा हालसम्म २ हजार ३ सय २५ जनाले चीन प्रस्थान गर्ने सीमापार पास प्राप्त गरेका छन् । उपल्लो मुस्ताङकै लोघेकर दामोदरकुण्ड गाउँपालिकामा ६ सय ३८ जना नागरिकलाई चीन जाने सीमापार वितरण गरिएको मुस्ताङका प्रमुख जिल्ला अधिकारी विष्णुप्रसाद भुसालले जानकारी दिए ।

मुस्ताङको तल्लो क्षेत्रमा पर्ने वारागुङ मुक्तिक्षेत्र गाउँपालिकामा ६ सय ३१ जना, घरपझोङ गाउपालिकामा ४ सय ५८ जना र थासाङ गाउँपालिकामा १ सय ६८ जना नागरिकलाई चीन प्रस्थान अनुमति पत्र (सीमापार)पास वितरण गरिएको भुसालले सुनाए ।

यसअघि उपल्लो मुस्ताङको लोमान्थाङ र लोघेकर दामोदरकुण्ड गाउँपालिकामा जिल्ला प्रशासन कार्यालयले त्यहाँको ईलाका प्रशासन कार्यालय र सम्बन्धित गाउँपालिकाको समन्वयमा त्यहाँका स्थानीयलाई शिविर सञ्चालन गरेर चीन जाने प्रस्थान अनमति पत्र (सीमापार) पास वितरण गरेको थियो । तल्लो मुस्ताङका तीन गाउँपालिकामा भने सम्बन्धित स्थानीय तहको सिफारिसमा जिल्ला प्रशासन कार्यालय मुस्ताङले सीमापार पास वितरण गरेको थियो ।

मुस्ताङका एक तिहाइले मात्रै चीन जाने प्रस्थान अनुमति पाएका हुन् । यहाँका कतिपय नागरिक विदेशमा रहेको र कतिपय जिल्ला बाहिर बसोबास गर्ने भएकाले सीमापार पास बनाउनेको सख्या उल्लेख्य रुपमा वृद्धि हुन नसकेको हो ।

तत्कालीन प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल‘प्रचण्ड’को चिन भ्रमणपछि वि.स. २०८० साल कात्तिक २७ गते नेपाल—चिन कोरलानाका औपचारिक रुपमा बाह्रै महिना खुला गरिएको थियो । चिनया पक्षले खासगरी उपल्लो मुस्ताङको सीमावर्ती गाउँपालिका लोमान्थाङ र लोघेकर दामोदरकुण्ड गाउँपालिकाका लागि मात्रै कोरलानाका खुला गरेको थियो । नाका खुलेको केही समयपछि नेपाल—चीन पक्षको आपसी समझदारीमा मुस्ताङका पाँच वटै पालिकाका नागरिकलाई सीमापार पास वितरण गर्न थालिएको थियो ।

कोरला नाका खुला गरिनुअघि कोरना कहरको संक्रमणकालीन अवस्थामा चीन पक्षले लगातार ४ वर्षसम्म एक पक्षीय रुपमा कोरला नाकाको ढोका बन्द गरेको थियो । त्यस समय चिनयाँ पक्षले नाका बन्द गरेपछि उपल्लो मुस्ताङमा चिनियाँ सामग्रीको अभाव खट्किएको थियो ।

त्यसअघि नेपाल—चिन कोरलानाका अन्तरदेशीय अल्पकालीन व्यापार मेलाको रुपमा चिनको तिब्बती भूमीमा सञ्चालन हुने गथ्र्यो । मुस्ताङका सीमावर्ती बासिन्दाको सुविधाका लागि चीन पक्षले त्यस समयमा बर्सेनि असार र भदौ महिनामा अन्तरदेशीय अल्पकालीन व्यापार मेला चलाउने गथ्र्यो । त्यहाँ उपल्लो मुस्ताङका नागरिकले आफूलाई चाहिने दैनिक उपभोग्य वस्तु किन्थे । त्यहाँ सीमावर्ती क्षेत्रका नागरिकलाई लक्षित गरेर चनिको तिब्बती भूमी लिग्चेमा हाटबजार चलाउने गरिएको थियो ।

कोरला नाका चिनिया पक्षले औपचारिक रुपमा बाह्रे महिना खुला गरेपछि उपल्लो मुस्ताङका स्थानीय नागरिक निकै खुसी भएका थिए । तर, उनीहरुको उत्साह अहिले कम भएको छ । नाकामा नेपाल पक्षले भन्सार नाकालाई सशक्त तुल्याउन विलम्ब हुँदा त्यहाँका नागरिकलाई चिनियाँ सामान आयातमा नियमन गरिएको हो । मुस्ताङको लोमान्थाङ २ न्हेचुङमा भन्सार कार्यालय सञ्चालनमा रहे पनि भन्सारलाई आवश्यक खाद्य क्वारेन्टाइन, पशु क्वारेन्टाईन, पेय पदार्थ क्वारेन्टाइन लगायतका संरचना निर्माण नहुँदा मुस्ताङ भन्सार कार्यालयको कार्यसम्पादन सशक्त बन्न नसकेको हो ।

भन्सार कार्यालयका लागि आवश्यक पूर्वाधार निर्माण नहुँदा उपल्लो मुस्ताङका स्थानीय व्यापारीले चिनिया सामान आयात गरी आन्तरिक व्यापार गर्नमा समेत समस्या परेको छ । सरकारले उत्तरी कोरलानाका खुला भएपछि त्यहाँका दसगजा क्षेत्रमा अध्यागमन कार्यालयसमेत स्थापना गरिसकेको छ ।

• सुन्दर कुमार थकाली