पोखरा महानगरपालिकाले सडकका छाडा चौपायालाई नियन्त्रणमा लिएर कान्जी हाउसमा लगेर राखेको छ । तर, त्यहाँ रहेका झण्डै डेढ सय गाईगोरु घाँसपानीको अभावले भोकै मर्न बाध्य छन् । न खाने पानीको व्यवस्था नत घाँस पराल नै । दुई दिनअघि सम्म त मरेका गाईगोरुसमेत व्यवस्थापन भएको थिएन ।

पोखरा १४, बाच्छेबुडुवामा अवस्थित कान्जी हाउसको दुर्गतिको भिडियो तस्वीर खिचेका अमृत पोखरेलको सहयोगमा गण्डकन्यूजले समाचार प्रकाशन गरेपछि भोलिपल्टै गोबरको आहाल हटाइएको छ । ३ वटा गाईगोरु मरेको र मर्न लागेको अवस्थामा रहेकोमा मरेका गाईगोरुको व्यवस्थापन गरिएको छ । एउटा रातो गाई मर्न लागेको अवस्थामा अहिले पनि लडिरहेको छ ।

समाचार र भिडियो प्रकाशन प्रसारण भएपछि ३ दिन अघि भन्दा केही सफा पारिएको छ । केही पराल लगेर गाईगोरुलाई खुवाएको देखियो । तर, गाईले खाने घाँसको व्यवस्था भएको छैन । भोलिपल्टै भएका यति काम पनि पोखरा महानगरबाट नभएको स्थानिय बताउँछन् । परोपकार संस्थाका बटुकहरु पुगेर सफा गर्ने, गोबरको आहाल हटाउने काम गरेका हुन् ।

पोखरा महानगरबाट दीगो व्यवस्थापनका लागि कुनै पूर्वाधार तयार भएको छैन भने कर्मचारी व्यवस्थापन पनि भएको छैन । महानगरको फोहोरमैला शाखाकै कर्मचारीलाई हेर्न भनिएको जानकार बताउँछन् । गाईगोरु सबै भोकभोकै आँखाबाट आँशु चुहाएको अवस्थामा देखिन्छन् । कम्पाउण्डमा हरियो भन्ने चीज छैन । वर्षात्को बेला गोबरले हिलाम्मे हुने अवस्था छ ।

पोखरा गौशालाको चासो

पोखरा १५, मझुवामा सञ्चालित पोखरा गौशालाका प्रमुख सञ्चालक नरेन्द्र कुँवरले स्थानीय जातका गाईगोरुलाई आफ्नो गौशालामा आश्रय दिने भन्दै चासो व्यक्त गरेका छन् । कुँवरकै अग्रसरतामा गत वर्ष मंसीर २९ गते जिल्ला प्रशासन कार्यालय, कास्कीमा संस्था दर्ता गरी पोखरा गौशाला सञ्चालित छ ।

पेशाले कम्प्युटर ईञ्जिनियर कुँवर साढे ३ वर्ष अघि नेपाल फर्किएर अमृत धारा एग्रो अर्गानिक सोलूशन प्रालि सञ्चालन गरेका थिए । यस प्रालिले गाईगोरुको मलमुत्रबाट औषधि, मल, धुप बनाएर बेच्ने काम थालेको थियो । तर, कोरोनाका कारण चलाउन नसकेपछि कम्पनी बन्द गरियो । सोहि पूर्वाधारलाई सदुपयोग गर्दै स्थानियहरु सामूहिक रुपमा अग्रसर भई पोखरा गौशाला संस्था सञ्चालन गरेका हुन् । अहिले पोखरा गौशालामा तीन दर्जन बढी स्थानीय जातका गाई गोरु छन् ।

प्रतिष्ठित टाटा कम्पनीमा कम्प्युटर ईञ्जिनियर रहेको बताउने कुँवर स्थानिय जुरो हुने गाईगोरुको संरक्षणका लागि नेपालमै फर्किएको बताउँछन् । ‘गाईगोरुको संरक्षण पनि हुने र यसको महत्व कति छ भनेर बुझाउन पनि मलमुत्रको व्यवसायिक गतिविधिमा जोडिएको हुँ । गाईको गहुँत प्रशोधन गरी पोखरामा ५०० लिटर विक्री हुन्छ । गाईको मललाई गड्यौला मल बनाएर ५० रुपैंया किलो बेच्न सकिन्छ । जडीबुडी खेती, सिस्नो, लेमनग्रास, रोजमेरी खेती हुन्छ । कोरोनाका कारण नोक्सान भयो, प्रालि सञ्चालन गर्न छाडेँ ।’ कुँवर भन्छन् – ‘भौतिक पूर्वाधारलाई उपयोग गर्दै गौपालन गर्न पोखरा गौशाला मिलेर दर्ता गरेका छौं । गत वर्ष गाईतिहारका दिनबाट सञ्चालन गर्ने गरी जिल्ला प्रशासन कार्यालय कास्कीमा दर्ता गरियो । गाईको दुध, गहुँतदेखि मलबाट अर्गानिक धुप बत्ती बनाउन सकिन्छ ।’

उनले धार्मिक महत्वसमेत बोकेको गाईगोरुको उपयोगी गुणको महत्व थाहा नपाउँदा कान्जी हाउसमा लगेर भोकभोकै मार्ने काम भएकोमा दुःख पोखे । ‘स्थानीय सरकारले गाईगोरुका लागि बजेट छुट्याउँदै आएको छ तर संरक्षण छैन । हामी संरक्षण गर्छौँ । स्थानीय जातका सबै पाल्छौँ । पालनपोषणमा सहयोग गरे ठूलो हौसला मिल्नेछ ।’ कुँवर भन्छन् ।

पोखरा गौशालाको फेसबुक पेज, टिकटकमा हालिएका भिडियो हेरेर सहयोगी मनहरुले मकै, पराल सहयोग पनि गर्दै आएका छन् । गाईलाई गर्भाधान गराउन गोरुको पालन गरिएको छ । जन्मिएका बाच्छाबाच्छीलाई पूजास्थल समेत लैजाने व्यवस्था गरेको छ । गौशालाको खर्च धान्न गोबर गहुँतका साथै गड्यौंला मलको विक्री, दुध, घिउको उत्पादन पनि धेरथोर भएको कुँवर बताउँछन् ।

विभिन्न संघसंस्थादेखि फार्म हाउसको चासो

गण्डकन्यूजबाट समाचार र भिडियो प्रकाशन प्रसारण भएपछि काठमाण्डौ, रसुवाका फार्महाउसदेखि राजनीतिक दलले पनि चासो देखाएका छन् । राप्रपा कास्कीले महानगरले कान्जीहाउसमा लगेर गाईगोरुलाई मृत्युदण्ड दिएकोमा चासो व्यक्त गरेको छ । प्रवक्ता अरुण गिरीले यसबारे पार्टीमा छलफल चलाइएको बताएका छन् ।

बेगनासतालबाट पर्यटन व्यवसायी दामोदरभक्त थापाले गाईगोरुलाई खुवाउने परालको व्यवस्थापनमा आफूहरु लागिपरेको जानकारी दिएका छन् ।

रसुवाको गोसाईंकुण्ड गाउँपालिका ३ मा रहेको कृषि तथा पशुपंक्षी फार्मबाट लाक्पा ग्याल्बू लामाले गाई गोरु आफ्नो फार्मसम्म ल्याउन पोखरा महानगरले सहयोग गरोस् भनेर सन्देश छाडेका छन् ।

सम्बन्धित समाचारः

पोखराको कान्जी हाउसः गाई झार्दै, भोकभोकै मार्दै [भिडियोसहित]

पोखराको कान्जी हाउसः गाई झार्दै, भोकभोकै मार्दै [भिडियोसहित]