पाेखरा । अबको केहीवर्ष भित्रै सबै नेपालीको चुल्होचुल्होमा एलपी ग्यासको सट्टामा विद्युतीय इन्डक्सन चुल्होसहितका उपकरण हुने विश्वास गरिएको छ । भारतबाट आयातित ग्यासभन्दा विद्युतबाट खाना पकाउँदा उपभोक्तालाई आर्थिक रुपमा फाइदा मात्र होइन र मुलुककै व्यापार घाटा न्यूनीकरणमा सघाउ पुग्दछ ।
अहिले सबै स्थानमा लगभग लोडसेडिङ अन्त्य भइसकेकाले विस्तारै इन्डक्सन चुल्होको प्रयोग बढ्दै गएको अवस्था छ । दैनिक जीवनका उपभोग्य सामाग्रीसमेत विद्युतीय हुनुपर्नेमा जोड दिइइको छ । अब मुलुक जलविद्युतमा स्वनिर्भर बन्दै गएकाले पनि चुल्होमा एलपी ग्यास बाल्नकै लागि मुलुकले आर्थिक भार बोक्न नहुनेमा सरोकारवालाले जोड दिएका छन् ।
उपभोक्ताका तर्फबाट भने ढुक्कसँग इन्डक्सन चुल्होसहित भान्सामा विद्युतीय मेसिनहरु खरिद गरेर प्रयोग गर्न मिल्ने गरी व्यवस्थापन गर्न माग गरेका छन् । ग्यास चुल्होभन्दा इन्डक्सन चुल्हो इफिसियन्सी ८० प्रतिशत बढी हुने विद्युत प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङले बताउँदै आएका छन् । ऊर्जामा मुलुकलाई आत्मनिर्भर बनाउने उद्देश्यले विद्युतीय सवारी साधनका साथमा इन्डक्सन चुल्होको प्रवर्द्धन गर्न जरुरी रहेको प्राधिकरणले बताउँदै आएको छ । अब इन्डक्सन र विद्युतीय सवारीको प्रयोग बढ्दै गएमा त्यसले राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा सकारात्मक प्रभाव पार्ने प्राधिकरणको विश्लेषण छ ।
‘एलपी ग्यासबाट १० लिटर पानी उमाल्न १६ रुपैयाँ खर्च हुन्छ, विद्युत् प्रयोग गर्ने हो भने १० रुपैयाँमै पानी उमाल्न सकिन्छ भन्ने हाम्रो अध्ययनले देखाएको छ’ कार्यकारी निर्देशक घिसिङ भन्छन् ।
नेपाल विद्युत् प्राधिकरणसँगै नेपाल आयल निगमले खाना पकाउने एलपी ग्यास ‘विस्थापन’ गर्ने नीति अङ्गिकार गर्दै सहकार्य गर्ने तयारी गरेका छन् । आयातित ग्यासलाई खाना पकाउने पहिलो ऊर्जाको रूपमा प्रयोग गरिरहेका नेपालीहरूलाई विद्युत् प्रयोगमा अभ्यस्त गराउन यी दुई निकायहरुले अनौपचारिक छलफललाई अघि बढाएका छन् । हिजो सरकारले सार्वजनिक गरेको आगामी आर्थिक वर्षको नीति तथा कार्यक्रममा वर्षायाममा ५० युनिट र हिउँदमा मासिक ३० युनिटसम्म बिजुली खपत गर्ने उपभोक्तालाई निःशुल्क रूपमा बिजुली उपलब्ध गराउने घोषणा पनि गरिएको छ ।
नेपाल आयल निगमको विवरणअनुसार नेपालले वार्षिक ग्यासकै लागि मात्र ३५ अर्ब बढी रकम विदेशिएको छ । त्यसैले अब मुलुकमै उत्पादित बिजुली प्रयोगमा जोड दिनुको विकल्प छैन । यद्यपी, खाना पकाउने एलपी ग्यासको आयात चालु आर्थिक वर्षको ९ महिनामा झन्डै ५० करोड रुपैयाँले घटेको छ । भन्सार विभागको तथ्याङ्कअनुसार चालु आर्थिक वर्षको ९ महिनामा (०७९ साउनदेखि चैत मसान्तसम्म) ग्यासको आयात ४९ करोड रूपैयाँ बढीले कमी भएको छ।
पोखरामा ‘ई-कुकिङ मार्केट डेभलपमेन्ट’ विषयमा प्रदेशस्तरीय कार्यशाला
यसैबीच, सामुदायिक विद्युत उपभोक्ता राष्ट्रिय महासंघ, नेपालले शुक्रबार पोखरामा ‘ई-कुकिङ मार्केट डेभलपमेन्ट विषयमा प्रदेशस्तरीय कार्यशाला आयोजना गर्याे । कार्यक्रममा गण्डकी प्रदेशका प्रमुख सचिव रविलाल पन्थले ग्यासको विकल्प विद्युत भएको बताए । दाउराको विकल्प ग्यास नभई बिजुली रहेकोमा उनको जोड छ । पन्थले आयातित वस्तु प्रयोग हुँदा राष्ट्रलाई फाइदा नहुने बताए ।
सामुदायिक विद्युत उपभोक्ता राष्ट्रिय महासंघ, नेपालका प्रमुख नारायण ज्ञवालीले एलपी ग्यासभन्दा विद्युतीय उपकरण सस्तो रहेको जानकारी दिए । ‘हामीले केन्द्रीय ल्याबमा परीक्षण गरी हेर्दा पनि ग्यासभन्दा बिजुली धेरै सस्तो भेटियो,’ उनले भने, ‘सोही आधारमा म भन्न सक्छु, ग्यासभन्दा बिजुली ५० प्रतिशत सस्तो छ ।’ एक सिलिन्डर ग्यासलाई १८/१९ सय रुपैयाँ पर्छ, तर विद्युतीय चुलोबाट खाना पकाउँदा बिजुलीको महसुल त्यतिका तिर्नुपर्दैन । सरकारले पनि बिजुली चुल्होमा जनतालाई आकर्षित गर्न अनुदान दिनेभन्दा विद्युत महसुल घटाउनुपर्ने बताए । २० युनिटसम्म छुटभन्दा पनि सहुलियत गर्नुपर्ने उनको भनाइ थियो ।
प्रदेश नीति तथा योजना आयोगका सचिव ऋषिराम तिवारीले गण्डकीमा उज्यालो प्रदेश कार्यक्रम अन्तिम चरणमा रहेकाले विद्युतीय चुलोको महत्व बढ्ने बताए । ‘गण्डकीका अधिकांश घरधुरीमा विद्युतको पहुँच पुगेको छ, विद्युतको पहुँच पुगेको घरधुरीमा विद्युतीय चुलो प्रयोग गर्न सजिलो हुन्छ,’ उनले भने ।
‘एक घर एक विद्युतीय चुलो’ कार्यक्रम तीन वटै तहको समन्वयमा अगाडि बढाउनुपर्ने उनले बताए । उनका अनुसार गण्डकीमा ९९.५ प्रतिशत घरधुरीमा विद्युतको पहुँच पुगेको छ । अनुसारका अनुसार गण्डकीमा अब २ हजार ८ सय ८४ घरधुरीमा विद्युतको पहुँच पुग्न बाँकी छ ।
अजम्बरी विकास फाउन्डेसनका कार्यकारी निर्देशक सुवर्ण कपालीले विद्युतीय उपकरणको बारेमा ज्ञानको कमी भएको बताए । नेपालमा ०.५ प्रतिशतले मात्र विद्युतीय चुल्हो प्रयोग गरिरहेको उनले बताए । उनले अबको खाँचो भनेको जनचेतना नै रहेको औंल्याए । उनले भने– ‘विद्युतीय उपकरणको प्रयोगका बारेमा थाहा पाउन सकेका छैन, राइस कुकरको बारेमा केही थाहा होला । तर, धेरै उपकरणका बारेमा सबैलाई थाहा छैन, यसबारे जानकारी गराउनुपर्छ,’
नेपाल विद्युत प्राधिकरणको गण्डकी प्रदेश प्रमुख जगदीश जोशीले भान्साकोठामा विद्युतीय उपकरणको प्रयोग सहज र भरपर्दाे रहेको जिकिर गरे । उनले भने, ‘विद्युतीय उपकरण प्रयोग गर्दा चनाखो हुनुपर्छ । समस्या आउँछन्, समस्या नआउने गरी हामी अगाडि बढेका छौं, कतै भोल्टेज कम हुने भएमा तुरुन्त जानकारी दिनुहोस् ।’
गण्डकी प्रदेशको ऊर्जा मन्त्रालयका सचिव डा. सन्तोष कैनीले गण्डकीको पञ्चवर्षीय योजनामा १ लाख २५ हजार घरधुरीमा विद्युतीय चुलो पुर्याउने लक्ष्य राखिएको बताए । उनले गण्डकीको पञ्चवर्षीय योजनामा समेटिएको एक घर एक विद्युतीय चुलो कार्यक्रम कार्यविधि र मापदण्ड बन्न नसक्दा अगाडि नबढेको बताए ।
हिमवन्ती नेपालकी आरती श्रेष्ठले विद्युतीय उपकरण प्रयोग ग्रामीण क्षेत्रमा पनि पुग्नुपर्नेमा जोड दिइन् । सामाग्री खरीद गर्दा नै प्रयोगको तरिकाबारे सुसूचित गर्नुपर्ने बताइन् ।
पर्वतको फलेवास नगरपालिकाकी उपमेयर शोभाकुमारी क्षेत्रीले गाउँपालिकाले विद्युतीय उपकरण प्रयोगलाई प्राथमिकता दिँदै आएको जानकारी दिइन् ।
पत्रकार रञ्जन अधिकारीले नियमित विद्युत आपूर्ति र व्यवस्थापनका लागि विद्युत प्राधिकरणका कर्मचारी र सामुदायिक विद्युत उपभोक्ता संघबीच समन्वय हुन आवश्यक रहेको बताए । कर्मचारीहरु भ्रष्ट्राचार र कमिशनको खेलमा लाग्दा कम क्षमताको ट्रान्सफर्मर जडान गरेर जानजान बिगारेको, उपभोक्तालाई सास्ती दिएकोबारे सप्रमाण जानकारी गराए ।
पत्रकार अधिकारीले भने – स्याङ्जाको फेदीखोलामा दुई वर्ष अघिको उदाहरण प्रस्ट छ, त्यहाँका प्राधिकरण प्रमुखहरुले ६ वर्षदेखि ५० केभिए क्षमता चाहिने ठाउँमा त्यो झिकेर २५ केभिए ट्रान्सफर्मर राखेर ४ चोटी जानजान पड्काएको देखियो । उपभोक्ताहरु मिडिया समक्ष आएपछि समाचार लेखेर पुनः ५० केभिए हालेपछि २ वर्षदेखि कुनै समस्या छैन । डेढ महिनादेखि अन्धकारमा रहेका उनीहरुको समस्या अहिले हल भएको छ । यसरी सेटिङ चल्छ, कमिशन खाइन्छ । उपभोक्ताले सास्ती पाउँछन् । यसरी विद्युतीय प्रयोग कसरी जनताले गर्न सक्छन् ?’ उनले प्रश्न गरे ।
सम्बन्धित समाचारः
फलोअपः फेदिखोलाका तीन वडामा डेढ महिनापछि बिजुली, मिडिया गुहारेपछि समस्या समाधान
६ वर्षपछि पूर्ण क्षमताको ट्रान्सफर्मर, गाउँबासी खुशी
सम्बन्धित खबर
जिवन ज्योति सेवा केन्द्रद्वारा पत्रकार रानाभाट र सेन सम्मानित
१४औं एन प्याव्सन खेलकुद महोत्सव जारी
लेखनाथ नेवा मिसा पुचको आयोजनामा यःमरी उत्सव हुने
प्याब्सन स्पोर्टस् मिट: हिमालयन बोर्डिङ र सरस्वती आदर्श च्याम्पियन
मौलिक भाषा र संस्कृति सिकाउन निजी विद्यालयले जोड दिनुपर्छः प्रदेश प्रमुख भट्ट
कानुनका विद्यार्थीले सुने कान्छा न्यायाधीशको अनुभव
यो पनि पढौँ
पोखराले निकाल्यो एनपिएलकै ठूलो जित, लुम्बिनी लायन्स १० विकेटले पराजित
प्रतिभामा किताबरहित शुक्रवार
सूर्यदर्शन सहकारीको रकम अपचलनमा आरोपित पोखराका गुरुङ पक्राउ
सुनचाँदीको मूल्य घट्यो