पोखरा, १२ बैशाख / वडा नम्बर ६ का रुद्रनाथ गौतमको घर फिर्केखोलाको मापदण्डविपरीत ठडिएको छ । पोखरा–८ मा पोखरा इन्जिनियरिङ कलेजको आधा भाग फिर्के मिचिएरै बनेको छ । वडा नम्बर १७ मा पश्चिमाञ्चल प्रहरी गणको घरसमेत फिर्के खोलाकै दोहन गरे बनेको छ । समाधान दैनिकका लागि अमृत सुवेदीको न्युज छ ।
नेपाल पुन मगर समाजको पुरै घर पोखराको मध्यभागबाट बगेको फिर्केखोलाको मापदण्ड मिचेर बनेको छ । वडा नम्बर २ मै शंकर अधिकारीको घर फिर्के मापदण्डविपरीत नै छ । वडा नम्बर ५ मा सूर्य शाहीले फिर्के खोलाकै मापदण्डभित्र आरसिसी घर बनाएका छन् ।
यी त केही उदाहरणमात्रै हुन् फिर्केखोलाको मापदण्डविपरीत झन्डै २ सय संरचना बनेको देखिएको छ । यसमा कतिपय संचना महानगरपालिकाको अनुमति लिएरै ठडिएका छन् । पोखराको बजार क्षेत्रबाट बगेको फिर्के खोला वषौंदेखि यसरी मानवीय चपेटामा पर्दै आएको छ । सशत्र प्रहरी कार्यालय प्रदेश ४ भवनबाट सेप्टिक ट्यांक, चर्पी, भान्छा कोठाबाट फोहोर सिधैं फिर्के खोलामा मिसिन्छ ।
फिर्केखोला मिचेर कतिपय संरचना बनिसकेका छन् भने कतिपय बनिरहेका छन् । वडा नम्बर १८ को अँधेरीकुनादेखि वडा नम्बर १७ र ६ को संगम गौरीघाटमा पुगेर फिर्केखोला फेवातालमा मिसिन्छ । ८ किलोमिटर लम्बाई रहेको फिर्केको बढीमा १५ मिटरदेखि ५ मिटरसम्मको फरकफरक चौडाइ छ । मानवीय अतिक्रमणबाट खुम्चिएर फिर्केखोला साँघुरो बनेको छ भने चर्पिदेखि ढलसम्म मिसिएर डम्पिङ साइट बनेको छ ।
मानवीय अतिक्रमणको असर फिर्केखोलादेखि फेवातालसम्म परेको छ । फिर्के दोहन र त्यहीँबाट बग्दै गएको फोहोरले फेवाताल पुरिँदै र प्रदूषित हुँदै गएकोमा धेरैको चिन्ता छ । अँधेरी कुनादेखि फेवातलसम्मै फिर्के खोलाको मापदण्ड मिचिएर संरचना बनेका छन् ।
बनेका कतिपय संरचना अनुमति लिएरै बनेका छन् भने कतिपयले बिना अनुमति । फिर्के बचाउनुपर्ने नागरिकको खबरदारी र गुनासोपछि पोखरा महानगरपालिकाले थालेको फिर्के खोला रेखांकनको काम सकेर प्रतिवेदन तयार गरेको छ ।
प्रतिवेदनमा फिर्केको मापदण्ड मिच्नेमा सामाजिक व्यक्ति, संस्थादेखि सुकुम्बासी, शैक्षिक संस्थासम्म देखिएका छन् । फिर्केको मापदण्ड मिचेर ठूलाठूला आरसिसी संरचनादेखि साना टहरासम्म खडा भएका छन् । फिर्के मिच्नेमा विभिन्न समाजघर, मठमन्दिर र सरकारी कार्यालयसम्म देखिएका छन् ।
फिर्के खोलाको १० मिटर आसपासमा कुनै पनि संरचना बनाउन नपाउने मापदण्ड छ । यहाँ खोलामै जग हालेरसमेत संरचना बनेका छन् । १० मिटर मापदण्डलाई नै कायम गर्ने गरी बनिसकेका संरचनाको रेखांकन गर्दा धेरै क्षति हुने देखेपछि महानगरपालिकाले ५ मिटर राइट अफ वे मानेर रेखांकन गरेको हो । रेखांकनका क्रममा १ सय ९२ भन्दा बढी संरचना फर्के खोलाको मापदण्ड विपरीत बनेको देखिएको छ ।
महानगरको अनुमति लिएर कतिपय व्यक्तिले संरचना खडा गरेका छन् भने आमा समूह, लायन्स क्लब, समाज घर, लिटिलस्पेट मावि, मठमन्दिर, सरकारी कार्यालयसम्मले भवन बनाएका छन् ।
पोखरा महानगरपालिकाले चैत २ गतेदेखि फिर्के खोलाको रेखांकन गरेको छ । महानगरका इन्जिनियर महेन्द्र गोदारको संयोजकत्वमा बनेको समितिले रेखांकनपछि बुझाएको प्रतिवेदनमाथि छलफल भएको छ । पोखरा महानगरपालिका, जिल्ला प्रशासन कार्यालय, जिल्ला नापी, मालपोत कार्यालय र जिल्ला प्रहरी कार्यालयको उपस्थितिमा भएको छलफलले प्रतिवेदनमाथि अबको बाटो तय गरेको छ ।
कानुनी रुपमै बनाएका संरचना कति भत्काउने र त्यसको क्षतिपूर्ती कति दिने भन्ने विषयमा ‘डिटेल ड्यामेज स्टमेट’ तयार पारिने भएको छ । जिल्ला नापी कार्यालय, मालपोत कार्यालय र पोखरा महानगरपालिकाले स्टमेट तयार पारी १५ दिनभित्र महानगरपालिकामा प्रतिवेदन पेस गर्ने छ ।
‘१५ दिनभित्र स्टमेटसहितको प्रतिवेदन आएसँगै फिर्के खोलाको मापदण्डविपरीत बनेका संरचना भत्काउने काम सुरु हुन्छ,’ महानगरपालिकाका मेयर मानबहादुर जिसीले भने, ‘महानगरपालिकाले भत्काउनु पहिले नै आफैं मापदण्डविपरीत बनेका संरचना भत्काउनेलाई प्रोत्साहन गरिने छ ।’
फिर्केको मापदण्डभित्र बनेका संरचनामा महानगरले रेखांकन गर्दा चिनो लगाएर छाडेको छ । खोलाको ५ मिटर राइट अफ वेभित्र पनि कतिपयका निजी पैत्रिक सम्पत्ति छन् भने ५ मिटर बाहिर पनि कतिपय सार्वजनिक जग्गामा पनि छन् । त्यसको अध्ययन गरी खास अवस्था के हो भन्ने तयार पारिने मेयर जिसीले जानकारी दिए ।
‘फिर्केको विषय पटकपटक बल्झाई रहनुभन्दा अब दीर्घकालीन रुपमा सुल्झाएर जाने योजनामा हामी छौं,’ मेयर जिसीले भने, ‘रेखांकन र लगतसहितको प्रतिवेदनपछि कसरी कार्यान्वयन गर्न सकिन्छ भनेर अध्ययनकै लागि नापी, मालपोतसँगको समन्वयमा १५ दिनभित्र प्रदेवेदन तयार गर्ने भनेका छौं ।’
महानगरपालिकाको अभियानलाई जिल्ला प्रशासन र जिल्ला प्रहरी कार्यालयले पनि सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् । ‘नियम मिचेर बनेका र नियमअनुसारै बनेका संरचनाको अवस्था के हो त भन्ने थाहा भए पनि फिर्के बचाउन एक खालको मिसन तयार गर्न सकिन्छ,’ कास्कीका सिडिओ तारानाथ अधिकारीले भने, ‘गल्ती गर्नेलाई दण्डित गर्ने, क्षतिपूर्ति पाउनेलाई ससम्मान हटाउने र नयाँ संरचना मापदण्डविपरीत बन्न नदिने गर्ने हो ।’
पाँच वर्षअघि पनि तत्कालीन पोखरा उपमहागरपालिका, जिल्ला प्रशासन कार्यालय र पोखरा उपत्यका नगर विकास समितिको पहलमा खोला अतिक्रण गरी बनाइएका संरचना हटाउने अभियान थालेको थियो तर त्यसले पूर्णता भने पाउन सकेन ।
‘यसको विस्तृत अध्ययनपछि आगामी बजेटमा यसलाई प्राथमिकताका साथ राखेर केही योजना तयार पार्नेछौं,’ महानगरका मेयर जिसीले भने, ‘अब पटकपटक यो विषय उठिरहने र काम गरेजस्तोमात्रै गर्ने पक्षमा हामी छैनौं ।’
महानगरपालिकाले फिर्केको राइट अफ वेमा फुट ट्याक बनाउने योजना बनाएको छ । फुट ट्याकसँगै साइकल ट्याकसमेत बनाउने महानगरपालिकाको दिर्घकालीन योजना छ । खोलाको दायाँबायाँ हिँडडुल गर्ने उद्देश्यले खोला संरक्षण गरी खोला वरपर हरियाली फुटपाथ बनाउने योजनामा रहेको मेयरका स्वकीय सचिव लक्ष्मण तिमिल्सिनाले बताए ।
फिर्के खोला मापदण्डमा परेका संरचना
समाजघर/ संघसंस्था ११
आरसिसी पक्की निजी घर ७२
कच्ची घर टहरा ८६
विद्यालय तथा कलेज ३
सरकारी भवन ७
मठमन्दिर २
सम्बन्धित खबर
पोखरामा तेस्रो अन्तर्राष्ट्रिय पर्वतीय क्रस कन्ट्री दौड प्रतियोगिता हुने
चौँथो ठुलाडिही कप, वडा स्तरीय पुरुष भलिबल प्रतियोगिता हुने
तनहुँमा श्रीमतीको हत्या आरोपमा बोटे पक्राउ
लमजुङको दूधपोखरी गाउँपालिकाकी पूर्वअध्यक्ष छुपीमायाको निधन
तनहुँमा बलात्कार आरोपमा एक जना पक्राउ
मुक्तिनाथमा ‘हाइ अल्टिच्युड’ उपचार केन्द्र सञ्चालन
यो पनि पढौँ
पोखराका यी ठाउँमा आज र भोलि दिउँसो बिजुली नआउने
पोखरा बुद्धचोकको द स्केट पार्क आगो लाग्दा पूर्ण नष्ट, लाखौँ क्षति
‘हनी ट्रयाप’मा पारेर ज्यान लिने मनिषा, बागलुङका प्रतिक गौतमसहित ५ जना पक्राउ
जिउँदो खसी र च्याङ्ग्राको मूल्य तोकियो, खसीको प्रतिकिलो ६७०, च्याङ्ग्राको १२२०